piątek, 21 czerwca 2019

Michelle Obama "Becoming. Moja historia"


Autorka: Michelle Obama
Tytuł: "Becoming. Moja historia"
Agora, luty 2019


Bardzo krótko o tej biografii, bo przecież napisano już tony recenzji (tutaj w wydaniu uwielbianej przeze mnie Katarzyny Wężyk ). 
"Becoming. Moja historia" było absolutnym hitem wydawniczym, 750 tys. egzemplarzy sprzedanych w dniu premiery. To liczba, nawet jak na realia amerykańskiej skali, powalająca. Ale nie co dzień była Pierwsza Dama tego pokroju co Michelle, postanawia opowiedzieć o swoim życiu. 

Nie jest to arcydzieło w sensie literackim, ale książka oczywiście warta przeczytania z uwagi na Autorkę i jej historię. Po ośmiu latach spędzonych w Białym Domu, Michelle Obama w bardzo szczerej prozie przybliża nam swoją rodzinę, dzieciństwo, oszałamiającą ambicję i jeszcze bardziej oszałamiające cele, jakie sobie stawiała na każdym etapie życia. Typ wzorowej uczennicy, we wszystkim najlepszej. Obowiązkowa, sumienna, zawsze perfekcyjnie przygotowana. Jednocześnie jak sama przyznaje przez wiele lat po prostu dążyła do zdobycia jak najlepszego, prestiżowego wykształcenia i to się jej udało. Zwieńczeniem była praca w renomowanej kancelarii prawniczej, w której była min. mentorką swojego przyszłego męża i przyszłego Prezydenta Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie przez ten cały czas nie udało jej się odnaleźć nic, co ją naprawdę pasjonowało. Albo raczej o tym zapomniała. Super jest oczywiście świetnie zarabiać i zamawiać sobie dostawy wyrafinowanych win do apartamentu, ale to się z czasem może znudzić. Tym, co nadaje życiu sens i uczucie spełnienia, jest pasja, poczucie sensu i misji. Na szczęście dla wszystkich i dla samej siebie Michelle nie bała się "zrobić kroku w tył" i zająć tym, co naprawdę wydawało się jej ważne. 
Michelle Obamę podziwiam absolutnie! A oto w kilku zdecydowanie niewyczerpujących całości tematu punktach, dlaczego: 
  • Za pozostanie sobą: pamiętanie zawsze skąd pochodzi, skąd się wywodzi, kim byli jej rodzice, jak ciężko pracowali na to, żeby mogła się uczyć i zostać w życiu kimś. 
  • Za zdawanie sobie sprawy z własnej uprzywilejowanej pozycji. (To cecha, którą bardzo cenię ludzi. Dużo osób twierdzi, że zawdzięcza wszystko sobie. Rzadko kiedy jest to prawdą. Michelle mimo, że pochodziła z niezamożnej rodziny, żyła w niezbyt dobrej dzielnicy Chicago, zawsze podkreślała, że i tak jest uprzywilejowana, bo może się uczyć, w przeciwieństwie do wielu dzieciaków wokół niej). Oczywiście znakomita większość jej przyszłych kolegów ze studiów, była w położeniu o 100% lepszym już tylko z racji miejsca urodzenia i koloru skóry.  
  • Za mówienie "pełnym głosem", pozostawanie z podniesioną głową, niekulenie się pod siebie, cokolwiek przykrego czy niesprawiedliwego ją spotykało. 
  • Za długotrwałe wspieranie dziewcząt z różnych środowisk, szkół etc. (Czyli nie jednorazowa akcja ze zdjęciem do gazet, bo ładnie wygląda, tylko rzeczywista długoletnia praca). 
  • Za przetrwanie dwóch kampanii prezydenckich swojego męża.  "Przez większość 2008 roku próbowałam nie przejmować się ciosami". 
  • Za godne spotkanie z Donaldem Trumpem i Melanią, oficjalne "przekazanie im Białego Domu". Podziwiam, bo Trump nieustająco szczuł na jej rodzinę, nie biorąc zupełnie pod uwagę tego, że jego nienawistne słowa, mogą być jak woda na młyn dla różnych szaleńców, gotowych tylko odpalić broń. (Zwłaszcza w kraju, w którym o pistolet czy karabin jest tak łatwo).
  • Za program mentorski oferowany dziewczętom z różnych środowisk, w którym mentorkami były współpracowniczki Białego Domu. 
  • Za program walki z otyłością, za ogromną kampanię społeczną w temacie odżywiania dzieci w szkołach, za zaangażowanie w temat firm dostarczających lunche, przekąski i napoje do szkół. 
  • Za przyjmowanie dzieci w Białym Domu. 
  • Za jeszcze, jeszcze, jeszcze więcej. 
  • Za dobrze rozumianą normalność. 


"Kariera męża pozwoliła mi z bliska przyglądać się mechanizmowi polityki i władzy. Wiedziałam, że garstka głosów oddanych w każdym okręgu może zaważyć nie tylko na tym, czy przejdzie ten czy tamten kandydat, lecz także na tym, który system wartości zatriumfuje. Jeśli w każdej dzielnicy kilkoro ludzi postanowi zostać w domu, ich decyzja może wpłynąć na to, czego nasze dzieci będą się uczyć w szkołach, jakie możliwości leczenia otrzymamy albo czy poślemy żołnierzy na wojnę. Głosowanie było zarówno proste, jak i niesamowicie skuteczne."



czwartek, 13 czerwca 2019

Deborah Feldman "Unorthodox. Jak porzuciłam świat ortodoksyjnych Żydów"

Autorka: Deborah Feldman
Tytuł: "Unorthodox. Jak porzuciłam świat ortodoksyjnych Żydów"
Wydawnictwo Poradnia K, maj 2017

Historia ze szczęśliwym zakończeniem. W przeciwnym razie reportaż nie miałby pewnie szansy ukazania się. 
Osobiste wspomnienia Autorki, wychowanej w zamkniętej i opresyjnej społeczności chasydów, z której udało jej się uciec. Happy endem jest również prawomocne uzyskanie opieki nad synem. 
W reportażach opisujących życie w reżimach i różnych zamkniętych wspólnotach religijnych, do których ograniczony jest dostęp informacji, wiedzy i zewnętrznej kontroli, zawsze najbardziej zastanawiają mnie "przebłyski u poszczególnych jednostek". Ludzie żyją w odosobnieniu, nieustannie bombardowani propagandą, wszelkimi możliwymi nakazami i zakazami, nie mają dostępu do książek (chasydzi zabraniają kobietom czytać w ogóle), wolnego radia, kultury i telewizji, a jednak przychodzi moment, że cos w proponowanej wizji świata przestaje im grać i składać się w logiczną całość. Zaczynają wtedy własne poszukiwania. Dla bohaterki "Unorthodox" było to potajemne czytanie. Odwiedzała wszystkie możliwe biblioteki i sklepy, i ukradkiem, gdy nikt nie widział, oddawała się lekturze. Marzyła o normalnym życiu, gdzie jej zdanie będzie się liczyć, gdzie będzie się mogła oddawać codziennym, zwyczajnym przyjemnościom, będzie ważna, kochana i wolna od absurdalnych wymysłów chasydzkich rabinów. Przebyć drogę od tak trudnego dzieciństwa, poprzez zdobycia wykształcenia, aż do pełnej samodzielności i wzięcie odpowiedzialności za syna, bez żadnego praktycznie wsparcia rodziny, to jest naprawdę wielki wyczyn! 

"Nie wolno unosić się prawdziwym gniewem, ale z uwagi na chinuch (surowe wychowanie i karcenie) można udawać, jeśli się musi. W naszej rodzinie nie całuje się i nie przytula. Nie prawi się komplementów. Zamiast tego czujnie obserwujemy się nawzajem , zawsze w pełnej gotowości, by wytknąć komuś każde duchowe lub materialne potknięcie. Chaja mówi, że to jest prawdziwe współczucie: dbałość o duchowe dobro innych."

"W szkole uczyli mnie, że jeśli nie odprawimy pokuty przed ostatnim dźwiękiem baraniego rogu, w który dmie się w Jom Kippur, Haszem sam wymierzy sprawiedliwość. Nie istnieje na tym świecie niezasłużona kara - podkreślały z emfazą nauczycielki. Bóg odmierza i wylicza każdą odrobinę cierpienia. Zaczynam rozumieć dlaczego uważamy się za złych z natury - skoro tyle cierpimy, musimy być coraz gorsi. Ale Zajde i Bube (dziadkowie bohaterki) to bodaj najpobożniejsi ludzie, jakich znam, a mimo to ich życie jest pasmem cierpień. Cóż takiego zrobili by sobie na to zasłużyć?"

Polecam!
Moja ocena: 5/6


środa, 5 czerwca 2019

Olga Tokarczuk "Prowadź swój pług przez kości umarłych"

Autorka: Olga Tokarczuk 
Tytuł: "Prowadź swój pług przez kości umarłych"
Wydawnictwo Literackie luty 2017

Realizując postanowienia z początku tego roku: więcej Olgi Tokarczuk, więcej Wiesława Myśliwskiego, po "Prowadź swój pług przez kości umarłych", mogę sobie tylko pogratulować, że to były postanowienia wyśmienite. 
Cóż to jest za proza! Jaka plastyka słowa! Jakie horyzonty myślenia, empatii, przekazu! A przy okazji Agata Kulesza udowodniła mi, że można pokochać audiobooki. Zaczęło się miłością z rozsądku: analizując wskazówki współczesnych poradników (lunchu nie można jeść przed komputerem, w czasie lunchu idź na spacer lub umów się z mężem na randkę, lub ewentualnie bądź lepiej zorganizowana życiowo i zaplanuj zakupy itd. itd.), wyszło mi, że moja przerwa na lunch powinna trwać co najmniej 4 godziny, a nie obecne 30 minut. Z reguły siadałam w kawiarni koło biura i poświęcałam ten czas na czytanie. Ale warto też i miło wybrać się w czasie przerwy na spacer (tak, mieszkając w Stanach poza dużym miastem, chodzenie trzeba planować 😊). Idealnym rozwiązaniem jest więc audiobook - słuchanie i spacerowanie, czyli zestaw wymarzony. Problem z większością lektorów audiobooków polega na tym, że chce mi się krzyczeć: szybciej, szybciej. Nie jestem w stanie znieść ślimaczego tempa lektury. Ale Agata Kulesza jest wspaniała! Jej interpretacja dodaje lekturze dodatkowy wymiar!
Janina Duszejko mieszka w malutkiej miejscowości na płasakowyżu w Kotlinie Kłodzkiej. Zimą pozostaje tam zaledwie kilku mieszkańców, więcej przyjeżdża latem. Kobieta uczy angielskiego w miejscowej szkole, pasjonuje się astrologią i pod nieobecność miejskich właścicieli, zajmuje się ich domami. Nadaje też ludziom nowe imiona, bo wychodzi z założenia, że te w akcie urodzenia bardzo rzadko do nich pasują. Dlatego w powieści pojawia się Matoga (chociaż on nazwany na chrzcie Świętopełek akurat bardzo z imieniem utrafił wg bohaterki), Wilka Stopa, Dobra Nowina itd.
Spokojną do tej pory dolinę nawiedza fala dziwnych morderstw. Zabójca pozostaje nieuchwytny. Wspólną cechą wszystkich ofiar jest to, że polowały. Janina Duszejko jest przekonana, że to zwierzęta się mszczą, a jej odczyty astrologiczne tylko potwierdzają, że wszystko było już zapisane w gwiazdach i praktycznie nie dało się tego uniknąć.

"Prowadź swój pług przez kości umarłych" to oczywiście nie klasyczny kryminał, ale opowieść o zwierzętach. O stanie ludzkości świadczy wg Autorki nasz stosunek do nich, czyli mówiąc krótko jesteśmy w czarnej dziurze. Olga Tokarczuk pisze, że psychika człowieka jest tak skonstruowana, żeby nie dopuścić do siebie prawdy. Każda część rzeczywistości jest bowiem okupiona cierpieniem (chodzi oczywiście o wykorzystywanie zwierząt na pożywienie, skóry, jako rozrywkę) i niewielu z nas chce to dostrzec i przyswoić. Najokrutniejsi są jednak myśliwi, ponieważ zabijają dla frajdy, a do swojego hobby dodają wydumane teorie, wymyślone na potrzebę chwili, np. tradycję. Kiedyś tradycją było mieszkanie w jaskini i krzesanie ognia, żeby przeżyć np. Ciekawe dlaczego akurat  tego zwyczaju nie kultywują. 
Jedna z ostatnich scen powieści rozgrywa się w kościele w dniu Świętego Huberta - patrona myśliwych. Święty słynął z tego, że zabijał zwierzęta, ale potem w czasie polowania ukazał mu się Jezus na głowie jelenia. Mężczyzna nie tylko pozwolił zwierzęciu odejść, ale zrozumiał swoje dotychczasowe błędy i całkowicie zaprzestał polowań. Tymczasem wbrew podstawowej logice, obwołano go patronem myśliwych. Wszystkie dzieci z miejscowej szkoły, zostały komisyjnie poprzebierane za zwierzątka, zapędzone do kościoła w dniu jego święta i wysłuchiwały farmazonów, opowiadanych przez księdza - kapelana polujących - z ambony. O tradycji, o dokarmianiu zwierząt, o ilości paszy i paśników wystawianych w lasach. Jedynie uznawana za szaloną, starą kobietę Janina Duszejko zauważa, że przyciągnie zwierząt karmą, a potem polowanie na nie, to tak mniej więcej, jakby wystrzelać swoich gości podczas niedzielnego obiadu. Ale jest jedyna. 
Reszta słucha i nie kwestionuje, bo ksiądz, bo tradycja, bo polują wszyscy...
Książka Olgi Tokarczuk przytacza też wszystkie argumenty, z jakimi spotykają się ci, którym dobro zwierząt leży na sercu: że ludźmi się tak nie przejmują, że Bóg stworzył nam ziemię poddaną, żeby wymienić tylko kilka. Janina Duszejko uosabia dokładnie to, jak są traktowani: jak szaleńcy, którzy zatruwają życie służb niepotrzebnymi zgłoszeniami. 

Nie będę zbyt odkrywcza twierdząc, że lubimy ludzi, którzy myślą podobnie do nas. Dlatego tak wspaniała wydaje mi się ta powieść, a Olgę Tokarczuk UWIELBIAM. Jej bohaterka Janina Duszejko, którą w mojej wyobraźni już na zawsze będzie Agata Kulesza, nienawidzi "small talków", wspomina o "zamamrywaniu życia small talkami" - naprawdę nie wiem, czy istnieje bohater literacki, z którym w tym temacie mogłabym się identyfikować mocniej. I sto razy bardziej wolę, żeby ktoś mnie zalał już na samym wstępnie historiami całego swojego życia, rodziny i wszystkich przyjaciół, niż bez przerwy: how are you? Good. Thank you, and you? Also good, thanks. How was your weekend? Good.... i tak w kółko, bez końca, przy każdej okazji. Konwersacja, do której wystarczy zapas słów z pierwszej lekcji nauki języka angielskiego. Nienawidzę small talków całym swoim sercem i dobitnie świadczy o tym ten właśnie akapit na blogu. (Zdanie o small talkach nie jest to w żadnym razie najważniejszym zdaniem powieści 😄). 

Wspaniała, piękna powieść!

Gorąco polecam!

Moja ocena: 6/6